Anasayfa
Foto: Shutterstock
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) Ekonomik Görünüm ve Tahminler: Eylül 2015 raporuna göre, 3. Çeyrekte büyümede sert yavaşlama bekleniyor.
“3. Çeyrekte Büyümede Sert Yavaşlama” başlığıyla yayınlanan raporda şu bilgiler yer alıyor:
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış çeyrekten çeyreğe büyümeyi TÜİK 2. çeyrek için bilindiği gibi yüzde 1,3 olarak açıkladı. Temmuz ayından itibaren çoğunlukla olumsuz seyir izleyen öncü göstergeler dikkate alındığında, 2. çeyrekten 3. çeyreğe büyümeyi yüzde 0,1 olarak tahmin ediyoruz. Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) Temmuz ayında Hazirana kıyasla yüzde 1,5 azaldı. İhracat miktar endeksi yüzde 0,3 gerilerken, ithalat miktar endeksi yüzde 2,2 oranında artış gösterdi. 2014 yılının 3. çeyreğine göre GSYH artışını ise önceki üç çeyrekteki nispeten yüksek birikimli büyüme nedeniyle yüzde 3,9 olarak hesaplıyoruz.
Temmuz ayında cari açık 3,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. 12 aylık cari açık 44,2 milyar dolardan 45 milyar dolara çıktı. Cari açığın GSYH’a oranının ikinci çeyrekte yüzde 5,7′den üçüncü çeyrekte yüzde 6,1′e çıkmasını bekliyoruz. Altın hariç cari açığın ise yine yüzde 6,1 olacağını tahmin ediyoruz.İHRACAT BÜYÜMEYE NEGATİF KATKI YAPACAK
Sanayi üretimi 2. çeyrekte yüzde 1,3 oranında artmıştı. Buna karşılık Temmuzda yüzde 1,5 oranında büyük bir düşüş yaşandı. Sanayi üretiminin tüm ana bileşenlerinde üretim gerilerken en yüksek gerileme yüzde 11,3 ile dayanıklı tüketim malları sektöründe gerçekleşti. Dayanıksız tüketim malı üretiminde azalma yüzde 2,5 oldu.
İhracat miktar endeksinde Temmuz ayında yüzde 0,3 oranında sınırlı bir düşüş söz konusu. Buna karşılık ithalat miktar endeksinde yüzde 2,2 oranında nispeten güçlü bir artış gerçekleşti. Bu artış önemli ölçüde yatırım malı ithalatındaki yüzde 8,3’lük yüksek artıştan kaynaklandı. Tüketim malı ithalatında ise yüzde 0,2’lik çok sınırlı bir artış söz konusu. 3. çeyreğin ilk göstergeleri net ihracatın büyümeye negatif katkı yapacağına işaret ediyor.
Tüketime dair bu göstergeler ve tüketici güveninde gözlemlenen büyük gerileme 3. çeyrekte tüketimde zafiyete işaret ediyor. Bu bağlamda binek otomobil üretiminin Temmuz ayında yüzde 9,2 oranında gerilemesi not edilmeye değer. Buna karşılık yatırım malı ithalatının yüksekliği, sanayide ise yatırım malı üretiminde düşüşün çok sınırlı kalması (yüzde – 0,1) özel yatırımların büyümeyi desteklediğini gösteriyor. Yatırım malı kabul edilen binek olmayan otomobil üretiminde Temmuzda yüzde 3,6 oranında artış gerçekleşmesi bu desteği teyit ediyor. Kamu harcamalarında Temmuzda gözlemlenen artışa karşılık Ağustosta gerçekleşen sert fren ışığında bu kalemin büyümeye 3. çeyrekte sınırlı ölçüde negatif katkı yapmasını bekliyoruz.
Zıt yönlü bu göstergeler ışığında Betam’ın 2. çeyrekten 3. çeyreğe GSYH artışı ilk tahmini yüzde 0,1. 2014 3. çeyreğe kıyasla büyüme oranını ise yüzde 3,9 olarak hesaplıyoruz.
BÜYÜMEYİ BASKILAYAN NEDENLER:
Son iki ayda döviz kurunda ve piyasa faizlerinde yaşanan büyük çaplı artışlar, güçlü yükselme emareleri gösteren enflasyon, derinleşen şiddet ortamı ve ekonomi yönetimine yönelik belirsizliklerin artması ekonomik büyümede aşağı yönlü baskıyı arttırıyor.
Diğer yandan küresel talep zayıf seyretmeye devam ediyor. Çin ekonomisinde sert iniş riski devam ediyor. Fed’in faiz artışını ertelemesiyle birlikte halen gündemde tutuyor olması Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin yatırım çekmekte ve cari açıklarını finanse etmekte yaşadıkları zorlukların devam edeceğine işaret ediyor. Enerji fiyatlarındaki gerilemeye rağmen Türkiye’de cari açık-GSYH oranının yüzde 5,7’den 3. çeyrekte yüzde 6,1’e yükselmiş olduğu tahmini, mali disiplin çapasının sağlam durmasına rağmen kırılganlık algısını devam ettiriyor.
Bu koşullarda yılın ikinci yarısında büyümenin belirgin ölçüde zayıflama ihtimaline dikkat çekmek istiyoruz.
ÖZEL TÜKETİMDE SINIRLI ARTIŞ
Temmuz ayında bir önceki aya göre tüketim malı ithalatı yüzde 0,2 artarken, dayanıklı tüketim malı imalatı ve dayanıksız tüketim malı imalatı sırasıyla yüzde 11,3 ve yüzde 2,5 azaldı. Tüketici güven endeksi ise azalma eğiliminde. En son Ağustos ayında yüzde 2,1 daha azaldı. Özel tüketim vergisi gelirleri ise Ağustos ayında yüzde 7,3 arttı. Tüketim malı ithalatındaki artışa paralel olarak 2015′in 3. çeyreğinde özel tüketimde sınırlı bir artış bekliyoruz.
ÖZEL YATARIM HARCAMLARINDA YAVAŞLAMA
Temmuz ayında bir önceki aya göre yatırım malı imalatı ve SÜE sırasıyla yüzde 0,1 ve yüzde 1,5 azalırken yatırım malı ithalatı yüzde 8,3 arttı. Ağustos ayı verilerine göre ise reel kesim güven endeksi yüzde 0,1 azaldı. Genel olarak 2015′in 3. çeyreğinde özel yatırımların sınırlı ölçüde artmasını bekliyoruz.
ÜÇÜNCÜ ÇEYREKTE NET İHRACAT NEGATİF
Temmuz ayında bir önceki aya göre ihracat miktar endeksi yüzde 0,3 azalırken, ithalat miktar endeksi yüzde 2,2 arttı. Aynı dönemde altın hariç reel ihracat ve ithalat sırasıyla yüzde 1,4 ve yüzde 0,1 azaldı. Temmuz ayı verilerine göre 2015 3.çeyreğinde net ihracatın büyümeye negatif katkı yapmasını bekliyoruz.
