Anasayfa
Tiyatro severlerin belki onlarca kez farklı yorumlarla izleme olanağı bulabildiği, Shakespeare’in kişileştirme, olay örgüsü bakımından en mükemmel tragedyası olan Hamlet, İstanbul Devlet Tiyatrosu bambaşka bir reji ile sahnelenmektedir. Uzun süredir bilet aramama rağmen salon küçük olduğu için, satışa sunulan kısıtlı sayıda ki biletlerde satışa çıktığı ilk on dakika içinde tükendiğinden dolayı, yeni izleme fırsatı buldum. Bu zamana kadar kaleme aldığım birçok makalede klasik oyun çıkartmanın ne gibi handikaplar doğurduğundan epeyce bahsetmiştik. Özellikle birde konu Shakespeare olduğunda, çeviri gibi etkenlerle bunun ikiye katlandığına dair söylemlerde bulunmuştuk. Bu oyunu izlediğimde rejisörü usta bir şef aşçıya benzettim. Adeta elinde iyi bir oyuncu, iyi bir metin ile en sade ama en akılda kalır bir lezzet sunmuş.
Rejinin Adı; Meddah Formunda Hamlet
Bu zamana kadar birçok farklı yorumla “Hamlet” izleyenimiz olmuştur. Eğer bu rejiyi izlemediyseniz; Hamlet’i sahnede tek başına bir oyuncunun hem Hamlet, hem annesi, hem babasının hayaleti, hem amcası, hem Polonius, hem Ophelia, hem Horatio’yu oynadığı reji ile izlememişsinizdir. Adeta bir meddah gibi tek bir oyuncu bütün bu karakterleri başarı ile canlandırmış. Eğer bütün oyunu tek başına oynayan Bülent Emin Yarar bu gösteriyi doğaçlama olarak yapıyor olsaydı, biz buna sadece tek isim olarak “meddah gösterisi” derdik. Şuan temsil olarak tek meddah temsili dahi diyebilirdik. Hamlet’in Kral’ın önünde oynamak üzere oyun tasarladığı anlarda seyirciye bu oyunu anlatmasını, anlatı sayarsak tamamen meddah gösterisi diyebilmek için tek eksik komplesinin doğaçlama gelişmesi gerektiğiydi ki, izlediğimiz Shakespeare’in yazdığı Selahattin Eyüpoğlu’nun çevirisi Hamlet’ti.
Hamlet’i elinize alıp metnini en az 7-8 defa okuduktan sonra yazarın size, hayatınıza dair çok anlamlı önermeler sunduğunu fark edersiniz. Bütün bu önermeler dahi seyirciye çok net şekilde geçti. En ince ayrıntısına kadar düşünülüp adeta bir matematik kullanılarak kısaltmalar yapılmış. Şehir Tiyatrolarında bu sene oynanan bir Shakespeare oyununa inceleme yazdığımda okuyucuların çoğu yanlış anlamıştı ama “kısaltma nasıl yapılır” “Shakespeare oyunlarında reji ve çeviri dili nasıl olmalı” sorusuna cevap arayanlar muhakkak bu oyunu izlemeli. Birde Hamlet çok oynandı, bırakında artık metin doğru algılansın dediklerini duyar gibiyim. Bence her oyun 9-10 defa dikkatli okunduğunda ve doğru dramaturji raporu hazırlandığında gerçek özü, teması, aksiyon planı algılanabilir. Yalnız bir ideoloji ya da kafanızda bir ön yargı vâri bir reji varsa, mesela ben şu sahnede şöyle yapmalıyım diyerek okumaya başlıyorsanız; yanlış yapma şansınız kaçınılmazdır. Bu yüzden bu Hamlet bütün övgüleri hak eder bir çalışma olmuş. Oyun metni, olay örgüsü, aksiyon planı çok güzel anlaşılıp ana iskelete zarar vermeden yapılan yerinde kısaltma ile seyirlik haz doruk noktada bırakılmış.
Bu reji Avrupa’da olsa: Yer Yerinden Oynardı
Aiskhylos ilk tragedyayı yazdığında, bunu izleyen o dönemin insanları nasıl onurlandırılacağını şaşırmış, ne yapsa az kalacağını düşünülerek mükâfat olarak bahriye kumandanlığı rütbesi verilmiştir. Bizim dünyada hemen hemen eşi benzeri olmayan Türk tiyatrosunun üç temel taşından biri olan meddah’ı, Hamlet’in yarı mecnun yarı normal halini kullanarak böyle bir reji ile buluşturma fikri tabiri caizse halk arasında “cuk oturmuş” deyimine karşılık gelir. Bir seyirciden çizgisinden öteye geçmiş, orta derece tiyatronun kuramlarından bilgi sahibi olan herkesin varacağı ortak fikir budur. Arka taraflarda izleyen orta yaş üstü kişiler yaklaşık 10 dakika boyunca ayakta alkışlarken, ön tarafta muhtemelen hocalarının zorla toplu bilet alıp getirdiği 15-20 kişilik üniversiteli öğrenci grubu ne olup bittiğinin bile farkında olmadan oturdukları yerde alkışlayanları izleyip, onlarda oturdukları yerden alkışları ile destek olmaya çalıştılar. Yani kısaca hülasası şudur; daha gidilecek çok yolumuz var.
Tektaş Kutusu Şeklinde Tasarlanan Dekor
Birçok yapım izliyoruz. Sahneye baktığımızda dekor kalabalığından öte, yapılan masraftan öte bir şey göremiyoruz. Yazıyoruz, yanlış anlaşılıyoruz. Bu oyunda o kadar anlamlı ve bir o kadarda basit bir dekor vardı ki, hem oyunun temasına, özüne yüzde yüz hizmet ediyor hem de aşırıdan kaçınılmıştı. Tektaş kutusu şeklinde tasarlanmış bir kutunun içerisinde geçiyor her şey. Tektaş kutusu herkesin malumunca evlilik teklifi ya da evliliği sembolize eder. Bu oyunda ki yeri ise; O kutunun oyun başında açılıp, bütün oyunun içinde geçtikten sonra kapanması, bir evliliğin içinde dönen entrikaları sembolize ediyordu. Tamamen amaca hizmet eden ve minimum maliyetle yapılabilecek en güzel dekordu. Kimse oyunda dekor eksiği var da diyemezdi. Ne eksik, ne fazla tam tadında.
Her Şey: Olması Gerektiği Gibiydi
Daha önce ki birçok incelemede en çok düşülen klişe yanlıştan bahsetmiştik. Ya kostümde, ya dekorda, ya oyunculuklarda hep bir stilize veya daha abartılı karikatürize durumlarla karşılaşıyorduk. Bu oyunda müzikler, ışık, dekor ve oyunculuk tamamen yerinde ve güzeldi. Özellikle sahnede tek bir oyuncunun “Bir buçuk saat monolog olarak konuşması sıkar mı?” sorusuna cevap arayanların, bu durumun nasıl keyifle izlediğini görmeleri için bu oyunu izlemeleri gerektiğine kâniyim. Birde Hamlet’in oyunculuğu, tiyatro oyununu detaylı tarif ettiği bir oyunda, her şeyin olması gerektiğinden abartılı olması kadar komik bir durum olamazdı ki, öyle bir durumun olabilme ihtimali bile yoktu.
“Ölmek, uyumak sadece! Düşünün ki uyumakla yalnız
Bitebilir bütün acıları yüreğin,
Çektiği bütün kahırlar insanoğlunun.
Uyumak, ama düş görebilirsin uykuda, o kötü!” Hamlet(Çev.Selahattin Eyüpoğlu)
Yasin Çetin
Rejinin Adı; Meddah Formunda Hamlet
Bu zamana kadar birçok farklı yorumla “Hamlet” izleyenimiz olmuştur. Eğer bu rejiyi izlemediyseniz; Hamlet’i sahnede tek başına bir oyuncunun hem Hamlet, hem annesi, hem babasının hayaleti, hem amcası, hem Polonius, hem Ophelia, hem Horatio’yu oynadığı reji ile izlememişsinizdir. Adeta bir meddah gibi tek bir oyuncu bütün bu karakterleri başarı ile canlandırmış. Eğer bütün oyunu tek başına oynayan Bülent Emin Yarar bu gösteriyi doğaçlama olarak yapıyor olsaydı, biz buna sadece tek isim olarak “meddah gösterisi” derdik. Şuan temsil olarak tek meddah temsili dahi diyebilirdik. Hamlet’in Kral’ın önünde oynamak üzere oyun tasarladığı anlarda seyirciye bu oyunu anlatmasını, anlatı sayarsak tamamen meddah gösterisi diyebilmek için tek eksik komplesinin doğaçlama gelişmesi gerektiğiydi ki, izlediğimiz Shakespeare’in yazdığı Selahattin Eyüpoğlu’nun çevirisi Hamlet’ti.
Hamlet’i elinize alıp metnini en az 7-8 defa okuduktan sonra yazarın size, hayatınıza dair çok anlamlı önermeler sunduğunu fark edersiniz. Bütün bu önermeler dahi seyirciye çok net şekilde geçti. En ince ayrıntısına kadar düşünülüp adeta bir matematik kullanılarak kısaltmalar yapılmış. Şehir Tiyatrolarında bu sene oynanan bir Shakespeare oyununa inceleme yazdığımda okuyucuların çoğu yanlış anlamıştı ama “kısaltma nasıl yapılır” “Shakespeare oyunlarında reji ve çeviri dili nasıl olmalı” sorusuna cevap arayanlar muhakkak bu oyunu izlemeli. Birde Hamlet çok oynandı, bırakında artık metin doğru algılansın dediklerini duyar gibiyim. Bence her oyun 9-10 defa dikkatli okunduğunda ve doğru dramaturji raporu hazırlandığında gerçek özü, teması, aksiyon planı algılanabilir. Yalnız bir ideoloji ya da kafanızda bir ön yargı vâri bir reji varsa, mesela ben şu sahnede şöyle yapmalıyım diyerek okumaya başlıyorsanız; yanlış yapma şansınız kaçınılmazdır. Bu yüzden bu Hamlet bütün övgüleri hak eder bir çalışma olmuş. Oyun metni, olay örgüsü, aksiyon planı çok güzel anlaşılıp ana iskelete zarar vermeden yapılan yerinde kısaltma ile seyirlik haz doruk noktada bırakılmış.
Bu reji Avrupa’da olsa: Yer Yerinden Oynardı
Aiskhylos ilk tragedyayı yazdığında, bunu izleyen o dönemin insanları nasıl onurlandırılacağını şaşırmış, ne yapsa az kalacağını düşünülerek mükâfat olarak bahriye kumandanlığı rütbesi verilmiştir. Bizim dünyada hemen hemen eşi benzeri olmayan Türk tiyatrosunun üç temel taşından biri olan meddah’ı, Hamlet’in yarı mecnun yarı normal halini kullanarak böyle bir reji ile buluşturma fikri tabiri caizse halk arasında “cuk oturmuş” deyimine karşılık gelir. Bir seyirciden çizgisinden öteye geçmiş, orta derece tiyatronun kuramlarından bilgi sahibi olan herkesin varacağı ortak fikir budur. Arka taraflarda izleyen orta yaş üstü kişiler yaklaşık 10 dakika boyunca ayakta alkışlarken, ön tarafta muhtemelen hocalarının zorla toplu bilet alıp getirdiği 15-20 kişilik üniversiteli öğrenci grubu ne olup bittiğinin bile farkında olmadan oturdukları yerde alkışlayanları izleyip, onlarda oturdukları yerden alkışları ile destek olmaya çalıştılar. Yani kısaca hülasası şudur; daha gidilecek çok yolumuz var.
Tektaş Kutusu Şeklinde Tasarlanan Dekor
Birçok yapım izliyoruz. Sahneye baktığımızda dekor kalabalığından öte, yapılan masraftan öte bir şey göremiyoruz. Yazıyoruz, yanlış anlaşılıyoruz. Bu oyunda o kadar anlamlı ve bir o kadarda basit bir dekor vardı ki, hem oyunun temasına, özüne yüzde yüz hizmet ediyor hem de aşırıdan kaçınılmıştı. Tektaş kutusu şeklinde tasarlanmış bir kutunun içerisinde geçiyor her şey. Tektaş kutusu herkesin malumunca evlilik teklifi ya da evliliği sembolize eder. Bu oyunda ki yeri ise; O kutunun oyun başında açılıp, bütün oyunun içinde geçtikten sonra kapanması, bir evliliğin içinde dönen entrikaları sembolize ediyordu. Tamamen amaca hizmet eden ve minimum maliyetle yapılabilecek en güzel dekordu. Kimse oyunda dekor eksiği var da diyemezdi. Ne eksik, ne fazla tam tadında.
Her Şey: Olması Gerektiği Gibiydi
Daha önce ki birçok incelemede en çok düşülen klişe yanlıştan bahsetmiştik. Ya kostümde, ya dekorda, ya oyunculuklarda hep bir stilize veya daha abartılı karikatürize durumlarla karşılaşıyorduk. Bu oyunda müzikler, ışık, dekor ve oyunculuk tamamen yerinde ve güzeldi. Özellikle sahnede tek bir oyuncunun “Bir buçuk saat monolog olarak konuşması sıkar mı?” sorusuna cevap arayanların, bu durumun nasıl keyifle izlediğini görmeleri için bu oyunu izlemeleri gerektiğine kâniyim. Birde Hamlet’in oyunculuğu, tiyatro oyununu detaylı tarif ettiği bir oyunda, her şeyin olması gerektiğinden abartılı olması kadar komik bir durum olamazdı ki, öyle bir durumun olabilme ihtimali bile yoktu.
“Ölmek, uyumak sadece! Düşünün ki uyumakla yalnız
Bitebilir bütün acıları yüreğin,
Çektiği bütün kahırlar insanoğlunun.
Uyumak, ama düş görebilirsin uykuda, o kötü!” Hamlet(Çev.Selahattin Eyüpoğlu)
Yasin Çetin
