Anasayfa
Ev sinemasının dünyada
teknoloji olarak yeniliğine rağmen, oldukça popüler olduğunu söylemek
mümkün. Müzik ve film keyfini evlerde yaşatan bu sistem üç bileşenden
oluşmaktadır; görüntü sağlayan cihaz, görüntü oynatıcı ve ses düzeni.
Görüntü sağlayan cihaz seçenekleri, normal tüplü televizyondan plazma
ekrana kadar oldukça geniştir. Ev sinemasını kurmak için, mevcut
televizyonu kullanmak da mümkün. Görüntü oynatıcılar açısından durum
biraz daha farklı; VCD veya DVD oynatıcılar arasında bir seçim yapmak
gerektiğinden, DVD'ler özellikleri dolayısı ile daha çok tercih
edilmekte. Ses düzeni için ise beş Hoparlör ve bir subwoofer gerekiyor.
Sinemada sesler, perdenin arkasına gizli üç hoparlör ile izleyicileri
sarar. Sağ ve sol hoparlörler stereo özellikleri ile arka plandaki
müziği, ortada yer alan bir tanesi de ekran boyunca yayılan konuşmaları
iletir; efektler söz konusu olduğunda her üçü de etkindir. Ekran dışı
efektleri ise yan ve arka duvarlarda bulunan çok sayıda hoparlör taşır.
Böylelikle, bu özel ses düzeni ile izleyicilerin ekrandaki sahnenin bir
parçası olmasını sağlayan bir ortam yaratılır.
Evde böyle bir ses deneyimi yaşayabilmek için, benzer bir düzen kurmak
gereklidir. Farklı kombinasyonlar ve bütçelerle evde sinema keyfini
yaşamak mümkün. Ev sineması kurulacak olan odaların, sinema
salonlarından küçük, dolayısıyla daha az seyircisinin olması, bu sistemi
kurmayı kolaylaştırmaktadır.
Ev sineması kurarken, öncelikle evin yapısına göre sistemin büyüklüğüne
ve yerleşimine karar vermek gerekmektedir. Cihazların birbirleriyle
uyumu önemli olduğundan aynı marka veya birbirini destekleyen
özelliklerde cihazların seçilmesinde fayda var. Ev sineması ürünleri her
yıl yenilendiğinden, satın alınacak cihazların son teknolojiyi
destekler olması da dikkat edilmesi gereken konulardan biridir.
Elektronik ürünler, teknolojileri ne kadar yüksek olursa olsun çok kısa
sürede demode olma niteliğini taşımaktalar, bu nedenle herhalukarda
kullanıcı bir süre sonra yeni bir alet almak yönünde düşüncelere
kapılmaktadır. Bu seviyede elimizdeki aletlerin yeni teknolojileri
destekler nitelikte olmalarına dikkat edillmeli ayrıca kullanım
sırasında yaşanabilecek arızalar nedeniyle servis ve garanti şartlarının
olduğu bir sistemin tercih edilmesi faydalı olacaktır..
Dolby Surround - Dolby Digital - DTS - THX Sistemler
Kısaca özetlersek
4+1 ses sisteminiz varsa ön sağ ve sol hoparlörleri monitorunuzun yada
Tv nin yanlarına yerlestirebilirsiniz.Manyetik korumalı olduklarından
monitorden yada Tv den etkilenmezler. Oturacağınız yer bu
yerlestirdiginiz hoparlorlerle ve sizin arasında bir uçgen cizilebilecek
şekilde olmalıdır.
Arka hoparlörler ise genelde ön hoparlörlerle aynı paralelde olacak
şekilde oturacağınız yerden daha geride bir yere
koyulmalıdır.Aralarındaki mesafe için tam olarak belirtilebilecek bir
doğru ölçü olmamakla birlikte ön hoparlörlerin yakınlığının aynısı
olmaları ya da bunu ancak yarısı kadar daha geçebilecekleri tavsiye
olunur.Doğru pozisyona ulaştığınızı genel olarak şöyle anlarsınız: ön
sol hoparlörden arka sağ hoparlöre ve arka sol hoparlörden ön sağ
hoparlöre çizeceğiniz doğruların oluşturduğu çarpının tam ortasında ya
da ön hoparlörlere yakın bir kısmında olmalıdır oturduğunuz yer.
Hoparlörlerin kulaklarınıza yakın mesafede kulaklarınızdan biraz daha
aşağıda olması da önerilebilir.Bu yüzden kendi ses sisteminizle gelen
ayaklara arka hoparlörleri takarak onları yükseltmeniz eğer böyle bir
aksesuar gelmediyse piyasadaki sistemler genelde standart tripodlara
uyum sağlayabilecek boşluklara sahip olduğu için bunları da
kullanabilirsiniz.
Sisteminiz 5+1se yani yerleştireceğim bir hoparlör daha varsa işte bu
merkez hoparlörü de monitörünüzün yada Tv nin üstüne tercihen bir koruma
padinin üstüne koyarak yerleştirmelisiniz.Eğer monitörünüz yada Tv niz
tavsiye ettiğimiz gibi en azından 17''-19'' veya 84 ekrandan büyük ise
ya da yüksek bir yerdeyse merkezi hoparlörünüzün yönünü biraz aşağı
bakacak şekilde ayarlamanız daha iyi olacaktır.
Tüm bu pozisyon ayarlarını yaptıktan sonra seçtiğiniz bir filmi mümkünse
bol efekt içeren filmlerden birini DvDRom yada DvD Playera yerleştirin
ve denemeler yaparak tam performansa ulaşmaya çalışın.Bir karşılıklı
konuşma sahnesi açtığınızda ses monitörünüzün içinden geliyormuş gibi
olmalıdır ve aksiyon sahnelerindeyse her sesin geldiği yönü tam olarak
ekrandaki görüntüye eşdeğer bir şekilde arka ve ön hoparlörlerinizden
hissedip duyabilmelisiniz.
Şimdi bazı zeki okuyucular belkide en önemli parça olan Sub-Wooferı
unuttuğumuzu düşünüyorlar ama unutmadık sadece sona sakladık: Ses
sistemimizin Bass sesleri sağlamaya yarayan bu güçlü parçası genelde
odanın bir köşesine kenarlarından 5er Cm kalacak şekilde yerleştirilir
ama köşelerde onu koyacak yer bulamıyorsanız bir duvara yakın koymanızı
kesinlikle önereceğim çünkü gerçek Bassı ancak böyle alabilirsiniz.
Sub-Wooferınızı yerleştirdikten sonra Bass ayarınıda yaparak kendi
dinleme zevkinize göre bir ayarda sabit bırakıp artık Sub-Wooferı sadece
o aksiyon sahnesinde sizi yerinizden hoplatıcak çılgın sahnelerdeki
muhteşem desteğiyle hatırlayın ve birdaha sadece tozunu almak için
yanına gidin.
THX Sistemler
Sesler daha berrak... Görüntüyle birlikte akıp gidiyor... Kendinizi
filmin içindeymiş gibi hissetmek sıradan bir olay haline gelmiş. Hani
elinizde olsa kalkıp lazer kılıcınızı kınından çekivereceksiniz... Bütün
bunlar nasıl mı oldu? George Lucas gururla sunar...
Ev sinemasına göz kırpan herkes, son dönemde cihazların üzerinde beliren
THX logosunun farkına varmıştır. Daha da ilginci, bu logonun altında
küçük puntolarla yazılmış olan bir Lucasfilm ibaresi göze çarpar.
Tahminler doğrudur: yine bir George Lucas numarasıyla karşı karşıyayız.
THX, George Lucas'ın yıldız gibi parlayan firması Lucasfilm'in sinema
salonlarına, ses sistemlerine, multimedia ve otomobil sistemlerine
verdiği bir uygunluk lisansı aslında. Bir tür kalite/standart onay
belgesi. THX'in ne olduğunu ayrıntılarıyla anlatmadan önce, kısa bir
özet geçelim. Üzerinde THX logosunu gördüğümüz sistemler ses performansı
olarak Lucasfilm tarafından onaylanmış, yüksek düzeyli ürünlerdir.
Kısacası, ''iyidirler.''
THX'in adı, George Lucas'ın ilk uzun metraj filmi ''THX 1138''den
geliyor. Lucas hayranlarının ''Ustanın en iyi filmi dedikleri 1970
tarihli yapımda Robert Duvalle ve Donald Pleasence başrollerindeydi.
Yapım ekibinde Francis Ford Coppola, filmin müziklerinde de Lalo
Schifrin gibi bir deha yer alıyordu. Kısacası daha ilk filminde bir
yıldızdı Lucas. Film, ilaçların ve seksin yasaklandığı, insanlarının
adının kodlardan oluştuğu, yönetimin teknolijiye devredildiği bir dünya
geleceği üzerine kuruluydu. Yani biraz ''Büyük Birader'', biraz ''Cesur
Yeni Dünya'', biraz Logan'ın Kaçışı arası bir filmdi THX 1138. Lucas'ın
görüntüye ve sese düşkünlüğünün ilk kanıtı olacak denli de sıra dışı bir
yapımdı.
THX Nedir?
THX, sinema salonlarının, ev sinema sistemlerinin akustik performansını
arttırmaya yarayan bir ses düzenleme yöntemi. Lucasfilm'in geliştirdiği
bu teknolojiye uygun standarttaki ürünler, yine Lucasfilm tarafından
''test edilip onaylandıktan'' sonra, THX sertifikasını alıyorlar. Son
dönemde, THX sertifikası alan ürünler kervanına, otomobil ses sistemleri
ve bilgisayar/multimedia ürünleri de katıldı. THX'in varlığı, temelde
şu gereksinime dayanıyor. Filmlerin postprodüksiyon aşamasındaki ses
düzenlemeleri, özellikle son 25 yıldır daha büyük bir özenle yapılıyor.
Yönetmenler, teknik ekipler, izleyicinin üzerinde yaratmak istedikleri
etki için sesten bol bol yararlanıyorlar. Ancak hem sinema salonlarının,
hem de ev sinema sistemlerinin mekanın kendi yapısına bağlı olarak çok
farklı performans göstermesi, George Lucas gibi bir titizlik abidesini
sinema sektöründe yeni ses standartları geliştirmeye itiyor. Sonuçta da
karşımıza THX çıkıyor. Bu standart sayesinde, izleyicilerin yönetmenin
gerçekleştirmek istediği etkiye daha yakın bir ortam içinde bulunmaları
mümkün.
Evde THX'e ne gerek var?
THX'le ilgili bilmeniz gereken iki temel şey var. Birincisi, ev sineması
tipik bir sinema salonuna göre büyük farklılıklar göstermesi. Temel
fark, mekan özelliklerinden kaynaklanır. Büyük bir sinema salonundaki
ağır perdeler, kaplamalı duvarlar, kumaş kaplı koltuklar ve kalabalık,
sesin belli bir düzeyde emilmesine neden olur. Bu nedenle, filmlerin ses
kayıtları, bu emilme göz önüne alınarak düzenlenir. Oysa aynı kaydı
evin bir odasına kurulmuş olan ev sineması sistemiyle
oynatmaya/dinlemeye çalıştığınızda, fazlasıyla ''parlak'' seslerle
karşılaşırsınız. Kısacası, duyduğunuz sesler, yönetmenin sizin duymanızı
istediği sesten çok farklı, kimi zaman da film izlemenin tadını
kaçıracak denli parlaktır. İkincisi de, film ses kayıtlarıyla müzik
kayıtlarının, ses sistemlerinden farklı farklı özellikler beklemesi. Bu
nedenle, sistemin patlama seslerinin, özel efektler, konuşmalarının ve
müziğin gerektirdiği farlı performansları gösterebilmesi gerekir. İşte
bu durumun farkına varan George Lucas'ın sunduğu çözüm, THX.
THX, DVD'de ya da film seslerinin kaynağında sinema salonuna göre
kodlanmış olan sesleri işleyerek ev sinemasına uygun hale getirir. THX,
yüksek frekanslı seslerin yeniden eşitlenmesiyle ev içinde dengeli bir
ses sağlar. Bir tek cümleyle özetlediğimize bakmayın, bu işlem teknik
olarak epey karmaşık.
THX ne yapar?
Sinemalarda surround sesleri vermek için salonun kıyısında bir çok
hoparlör bulunur; oysa ev sinema sistemlerinde, bu hoparlör sayısı
genellikle ikidir (son sistemlerde, arkaya eklenen iki surround
hoparlörle birlikte bu sayı dörde Sub woofer ve back center ile altıya
çıktı). THX, bu farklılığın yaratacağı performans sorununu gidermek için
ön ve surround hoparlörler arasında bir ''ses rengi eşlemesi'' işlemini
üstlenir. Böylece odanın içinde ''hareket eden'' sesin tonunu dengeler.
Dolby Pro-Logic ses işlemesinde, her iki surround hoparlöre ses veren
surround kanallar mono bir sesle beslenir. Bu kanallara tıpkı sinemada
duyduğunuz gibi yaygın, dolaylı bir ses verebilmek için THX ses
sinyallerini dekorelasyon sürecinden geçirir. Bu süreç, ön
hoparlörlerden duyduğunuz sesle surround hoparlörler arasında zaman
açısından küçük bir farklılık yaratır; böylece iki farklı ses duyarsınız
ve zihninizde ''psikoakustik'' bir mekan hissi oluşur. Digital 5.1
kayıtlardaysa ses sinyali zaten stereo olarak verilir; bu nedenle
dekorelasyon kendini devreden çıkararak stereo sinyale uyum sağlar.
Sinema salonlarına göre çok daha küçük mekanlarda kullanılan ev sineması
sistemleri, görece daha küçük hoparlörlere sahiptir. Dolayısıyla, bas
sesler için ek bir subwoofer'a ihtiyaç duyulur. THX'in bas yönetimi,
düşük frekanslı bas seslerin doğrudan subwoofer'a yönlendirilmesini
sağlayarak diğer hoparlörlerinizin performansını arttırır. Digital 5.1
kayıtlarda da, bas seslerin üst eşiğini denetleyerek subwoofer'a aşırı
yük binmesini önler.
THX için gerekenler
Daha önce söylediğimiz gibi, ses sisteminin müzik kayıtlarında ayrı,
film kayıtlarında ayrı bir performans göstermesi gerekir. Evde film
izleyen insanlar, genellikle koltuklara kanepelere yayılmış haldedir;
dolayısıyla öndeki kanalların bir yandan geniş bir açıya yayılabilen öte
yandan da ekrandaki hareketlerle bire bir uyumlu olan bir ses
üretebilmesi gerekir. Bu durum, merkezi hoparlörün eklenmesiyle ve ön
hoparlörlerin yatay bir düzleme sesi dağıtabilmesiyle sağlanır. Sesin
dikey dağılması sınırlı tutulur; zira müziğin e ses efektlerinin merkezi
hoparlörden gelen konuşma seslerini bulandırmaması gerekir. THX,
surround kanallar için kullanılacak hoparlörlerin ''dipol'' (çift yönlü)
olmasını öneriyor. Oturma noktasının sağına va soluna yerleştirilen bu
hoparlörler, ses doğrudan kulağınıza yönlendirmek yerine odanın ön ve
arka duvarına doğru yönlendirilir. Böylece izleyicide bir mekan hissi
oluşması sağlanır. THX için kullanılacak subwoofeer'lar, insan kulağının
duyabileceği en düşük frekans olan 20Hz de dahil olmak üzere tüm
frekansları verebilir olmalıdır. Öte yandan, bir patlamanın insanı
yerinden hoplatan sesini verebilmek için 105 desibelik bir ses
yüksekliğine ulaşabilbelidir; üstelik bu işi de seste hiçbir bozulma,
distorsiyon yaratmadan yapmalıdır.Kimi THX onaylı sistemlerde, bu
nedenle çift subwoofer kullanılabilir. Amplifikatörlerse, hoparlörlerin
aksiyon sahnelerinde sık sık karşılaştığımız üst eşik düzeyindeki
sesleri bozulmadan verebilmesini sağlayacak denli güçlü olmalıdır. Aynı
zamanda, yüksek ses düzeyini bozulmaya neden olmaksızın uzun süre
koruyabilecek özelliklere sahip olmalıdırlar.
THX Tarihi
1982
George Lucas teknolojisinin son ürünü postprodüksiyon derdine düşmüştür.
Bir çok araştırmanın ardından, Lucasfilm mühendisleri miksaj odaları
için ideal olarak tanımlanan bir ortam geliştirirler. Bu ortamda, THX
sistem geliştirilir. İlk THX miksaj odası Lucasfilm binasında açılır.
1983
Lucasfilm'in THX birimi devreye girdi. THX Sistemi tanıtımın ardından
Hollywood camiasında kabul gördü. İlk iki THX sineması ''Return of the
Jedi''- Jedi'nin Dönüşü'nün ilk gösterime ev sahipliği yapmak üzere
devreye girdi.
1990
THX Ev Programı start aldı. Lucasfilm mühendisleriyle ses-görüntü
sanayisinin önde gelen üreticileri, THX teknolojisini tüketici
elektroniği alanına aktarmak için kolları sıvadı.
1993
THX Lazer Disk Programı ortaya çıktı. Lucasfilm, stüdyolara video disk
prodüksiyonu aşamasında kalite kontrol hizmeti vermeye başladı.
1994
Ev elektroniği alanında üretilen ilk ''dört başı mamur'' THX sistemi, ''Complete Home THX System'', tanıtıldı.
1996
Lazer Disk Programı, DVD ve video kasetleri de içerecek şekilde genişledi. Adı ''THX Mastering Program'a dönüştü.
1997
Dünya çapında THX sertifikası alan sinema ve miksaj stüdyosu sayısı
1.600'e ulaştı. Pazardaki THX sertifikalı ev elektroniği ürünlerinin
sayısı 250'yi buldu.
1998
THX, DVD standartları için sertifika standartlarını açıkladı.
1999
THX, Dolby Laboratuarları'yla el ele verip Surround EX'i yarattı. THX
Lucasfilm yapımcılıkla birlikte, prodüksiyonu baştan sona dijital olarak
gerçekleştirilmiş ilk filmine imza attı: ''Star Wars Episode 1''.
2000
THX sertifikalı sinema sayısı, dünya çapında 2.700'e ulaştı.
2001
THX ''THX Multimedia'yı devreye soktu. Dünyanın tamamı onaylanmış ilk
THX Multimedia Ssitem'i ortaya çıktı (Dell THX sertifikalı bilgisayarlar
ve bilgisayarlarla birlikte kullanılabilen, Türküye'de daha yüzünü
göremediğimiz Klipsch Promedia serisi hoparlör, ses işlemcisi
takımları).
THX Ev Sineması Rehberi
THX Ev Audio Sistemi nedir?
Çok kanallı, ev ses sistemleri için tasarlanmış bir çözümdür. Bu çözümün
üretilmesinin altında, aslında büyük sinema salonları için üretilmiş
olan sinema ses kayıtlarının ev içinde aynı performansı gösterememesi
yatar. Bu durumun iki sonucu vardır:
1. Büyük salonlar için üretilmiş kayıtların evde dinlenmesi sonucunda oluşan ses farklılıklarının giderilmesi.
2. Çok kanallı ses yayınında ortaya çıkan farklı ses alanlarının düzgün bir şekilde yeniden üretilmesi.
THX Ev Sistemi Dolby Digital ve DTS'le uyumlu mu?
Evet. Bütün sinema ses kayıtları -genellikle- 4 ve 5.1 kanala göre
üretilir. THX'in yaptığı bu ses kayıtlarını yeniden işleyerek ev
ortamına uygun hale getirmektir.
THX Ev hoparlörleri müzik dinlemek için uygun mu?
Evet. THX Ev sineması için üretilen hoparlörler çok kanallı sese (4 ya
da 5.1 kanal) uygun olarak üretilir. Müzik dinlerken ön hoparlörlerden
daha berrak bir ses alırken surround hoparlörlerin oluşturduğu mekan
hissi de artar.
4 ya da 5.1 kanal için üretilmiş bir kaydı THX Ev Audio Sistemi'nde dinlemenin ne yararı var?
1. Daha doğal bir ses dengesiyle karşılaşırsınız. Sıradan ev ses
sistemlerinde dinlediğiniz film kayıtları, olağandışı ''parlaklıkta''
bir ses verir.
2. Konuşmalar daha belirgindir. 5.1 kanal miksajlarında, 5 ana kanalın
tümü de aynı anda devrededir. Bu nedenle kimi aksiyon efektlerinin
konuşmaları anlaşılmaz, duyulmaz hale getirmesi, bastırması mümkündür.
THX'de ise yüksek ya da karmaşık ses efektlerine karşın konuşmalar
rahatlıkla ayırt edilebilir.
3. Ön ve surround hoparlörlerden gelen sesler birleştiği için, sesin
yarattığı psikoakustik etki daha güçlüdür. Kendinizi filmin içinde
hissetmeniz kolaylaşır.
4. Sesin görüntüyle uyumu daha fazladır.
5. Filmin ses kaydının yaratabileceği ses bozulmaları azalırken, bas
seslerin en alt iki oktavını daha açık ve net bir şekilde
duyabilirsiniz.
THX'ten yararlanmak için bütün sistemin THX uyumlu olması mı gerekir?
Hayır. Bütün parçalar, hoparlörler, alıcı, subwoofer, amplifikatör,
equalizer, kablolama, ev sinemasının ses üretiminde ayrı ayrı sorunların
üstesinden gelir. Herhangi bir ev sineması sisteminde herhangi bir THX
sertifikalı bileşeni kullanmak mümkündür. Ancak bütün bileşenlerin THX
sertifikalı olması apayrı bir surround ses etkisi yaratır.
Hangi THX?
Karşılaştığınız ev eğlencesi ürünlerinin üzerinde birden çok THX ibaresi
görebilirsiniz. Endişeye mahal yok; hepsi temel THX özelliklerine
sahiptir. İşte farkları...
THX Ultra
Aslında stüdyolar için tasarlanmış, başlangıcından bu yana THX olarak bildiğimiz şey. Temel THX özelliklerinin hepsini içeriyor.
THX Select
Daha küçük mekanlarda aynı THX kalitesini sağlamanın yanı sıra, boyut ve
tasarım olarak sistemlerin daha esnek olmasına da olanak veriyor.
Dolayısıyla daha ucuz bir çözüm alternatifi olabiliyor.
THX Surround EX
Sinema salonları için tasarlanmış olan Dolby Digital Surround EX'in ev
sinemalarına uyarlanmış versiyonu denebilir. Bu sistemde, varolan
surround hoparlöre bir de arka surround ses alanı eklenebiliyor.
Böylece, sağ ve sol surround hoparlörlerin arasına, arkanıza bir ya da
iki surround hoparlör daha eklemek mümkün. Bu sisteme göre kodlanmış
DVD'ler, 5.1 Digital sistemlerle de uyumlu.ş THX Surround EX'in
uygulandığı ilk film tabii ki bir Lucas filmi: ''Star Wars Episode 1:
Phantom Menace''.
THX Ultra 2
Lucasfilm'in yeni THX numarası. Eylül 2001'de duyulan bir sistem, çok
kanallı herhangi bir programı, 8 kanal üzerinden yayınlayabiliyor. 5.1
ya da daha yüksek kanal için hazırlanmış kayıtları işleyen Ultra 2, sesi
7 hoparlör ve bir subwoofer'a uygun olarak yeniden düzenliyor. Böylece
sisteme iki de arka surround hoparlör ekleyip daha çevresel, mekan
oluşturan bir ses elde ediyorsunuz.
teknoloji olarak yeniliğine rağmen, oldukça popüler olduğunu söylemek
mümkün. Müzik ve film keyfini evlerde yaşatan bu sistem üç bileşenden
oluşmaktadır; görüntü sağlayan cihaz, görüntü oynatıcı ve ses düzeni.
Görüntü sağlayan cihaz seçenekleri, normal tüplü televizyondan plazma
ekrana kadar oldukça geniştir. Ev sinemasını kurmak için, mevcut
televizyonu kullanmak da mümkün. Görüntü oynatıcılar açısından durum
biraz daha farklı; VCD veya DVD oynatıcılar arasında bir seçim yapmak
gerektiğinden, DVD'ler özellikleri dolayısı ile daha çok tercih
edilmekte. Ses düzeni için ise beş Hoparlör ve bir subwoofer gerekiyor.
Sinemada sesler, perdenin arkasına gizli üç hoparlör ile izleyicileri
sarar. Sağ ve sol hoparlörler stereo özellikleri ile arka plandaki
müziği, ortada yer alan bir tanesi de ekran boyunca yayılan konuşmaları
iletir; efektler söz konusu olduğunda her üçü de etkindir. Ekran dışı
efektleri ise yan ve arka duvarlarda bulunan çok sayıda hoparlör taşır.
Böylelikle, bu özel ses düzeni ile izleyicilerin ekrandaki sahnenin bir
parçası olmasını sağlayan bir ortam yaratılır.
Evde böyle bir ses deneyimi yaşayabilmek için, benzer bir düzen kurmak
gereklidir. Farklı kombinasyonlar ve bütçelerle evde sinema keyfini
yaşamak mümkün. Ev sineması kurulacak olan odaların, sinema
salonlarından küçük, dolayısıyla daha az seyircisinin olması, bu sistemi
kurmayı kolaylaştırmaktadır.
Ev sineması kurarken, öncelikle evin yapısına göre sistemin büyüklüğüne
ve yerleşimine karar vermek gerekmektedir. Cihazların birbirleriyle
uyumu önemli olduğundan aynı marka veya birbirini destekleyen
özelliklerde cihazların seçilmesinde fayda var. Ev sineması ürünleri her
yıl yenilendiğinden, satın alınacak cihazların son teknolojiyi
destekler olması da dikkat edilmesi gereken konulardan biridir.
Elektronik ürünler, teknolojileri ne kadar yüksek olursa olsun çok kısa
sürede demode olma niteliğini taşımaktalar, bu nedenle herhalukarda
kullanıcı bir süre sonra yeni bir alet almak yönünde düşüncelere
kapılmaktadır. Bu seviyede elimizdeki aletlerin yeni teknolojileri
destekler nitelikte olmalarına dikkat edillmeli ayrıca kullanım
sırasında yaşanabilecek arızalar nedeniyle servis ve garanti şartlarının
olduğu bir sistemin tercih edilmesi faydalı olacaktır..
Dolby Surround - Dolby Digital - DTS - THX Sistemler
Kısaca özetlersek
4+1 ses sisteminiz varsa ön sağ ve sol hoparlörleri monitorunuzun yada
Tv nin yanlarına yerlestirebilirsiniz.Manyetik korumalı olduklarından
monitorden yada Tv den etkilenmezler. Oturacağınız yer bu
yerlestirdiginiz hoparlorlerle ve sizin arasında bir uçgen cizilebilecek
şekilde olmalıdır.
Arka hoparlörler ise genelde ön hoparlörlerle aynı paralelde olacak
şekilde oturacağınız yerden daha geride bir yere
koyulmalıdır.Aralarındaki mesafe için tam olarak belirtilebilecek bir
doğru ölçü olmamakla birlikte ön hoparlörlerin yakınlığının aynısı
olmaları ya da bunu ancak yarısı kadar daha geçebilecekleri tavsiye
olunur.Doğru pozisyona ulaştığınızı genel olarak şöyle anlarsınız: ön
sol hoparlörden arka sağ hoparlöre ve arka sol hoparlörden ön sağ
hoparlöre çizeceğiniz doğruların oluşturduğu çarpının tam ortasında ya
da ön hoparlörlere yakın bir kısmında olmalıdır oturduğunuz yer.
Hoparlörlerin kulaklarınıza yakın mesafede kulaklarınızdan biraz daha
aşağıda olması da önerilebilir.Bu yüzden kendi ses sisteminizle gelen
ayaklara arka hoparlörleri takarak onları yükseltmeniz eğer böyle bir
aksesuar gelmediyse piyasadaki sistemler genelde standart tripodlara
uyum sağlayabilecek boşluklara sahip olduğu için bunları da
kullanabilirsiniz.
Sisteminiz 5+1se yani yerleştireceğim bir hoparlör daha varsa işte bu
merkez hoparlörü de monitörünüzün yada Tv nin üstüne tercihen bir koruma
padinin üstüne koyarak yerleştirmelisiniz.Eğer monitörünüz yada Tv niz
tavsiye ettiğimiz gibi en azından 17''-19'' veya 84 ekrandan büyük ise
ya da yüksek bir yerdeyse merkezi hoparlörünüzün yönünü biraz aşağı
bakacak şekilde ayarlamanız daha iyi olacaktır.
Tüm bu pozisyon ayarlarını yaptıktan sonra seçtiğiniz bir filmi mümkünse
bol efekt içeren filmlerden birini DvDRom yada DvD Playera yerleştirin
ve denemeler yaparak tam performansa ulaşmaya çalışın.Bir karşılıklı
konuşma sahnesi açtığınızda ses monitörünüzün içinden geliyormuş gibi
olmalıdır ve aksiyon sahnelerindeyse her sesin geldiği yönü tam olarak
ekrandaki görüntüye eşdeğer bir şekilde arka ve ön hoparlörlerinizden
hissedip duyabilmelisiniz.
Şimdi bazı zeki okuyucular belkide en önemli parça olan Sub-Wooferı
unuttuğumuzu düşünüyorlar ama unutmadık sadece sona sakladık: Ses
sistemimizin Bass sesleri sağlamaya yarayan bu güçlü parçası genelde
odanın bir köşesine kenarlarından 5er Cm kalacak şekilde yerleştirilir
ama köşelerde onu koyacak yer bulamıyorsanız bir duvara yakın koymanızı
kesinlikle önereceğim çünkü gerçek Bassı ancak böyle alabilirsiniz.
Sub-Wooferınızı yerleştirdikten sonra Bass ayarınıda yaparak kendi
dinleme zevkinize göre bir ayarda sabit bırakıp artık Sub-Wooferı sadece
o aksiyon sahnesinde sizi yerinizden hoplatıcak çılgın sahnelerdeki
muhteşem desteğiyle hatırlayın ve birdaha sadece tozunu almak için
yanına gidin.
THX Sistemler
Sesler daha berrak... Görüntüyle birlikte akıp gidiyor... Kendinizi
filmin içindeymiş gibi hissetmek sıradan bir olay haline gelmiş. Hani
elinizde olsa kalkıp lazer kılıcınızı kınından çekivereceksiniz... Bütün
bunlar nasıl mı oldu? George Lucas gururla sunar...
Ev sinemasına göz kırpan herkes, son dönemde cihazların üzerinde beliren
THX logosunun farkına varmıştır. Daha da ilginci, bu logonun altında
küçük puntolarla yazılmış olan bir Lucasfilm ibaresi göze çarpar.
Tahminler doğrudur: yine bir George Lucas numarasıyla karşı karşıyayız.
THX, George Lucas'ın yıldız gibi parlayan firması Lucasfilm'in sinema
salonlarına, ses sistemlerine, multimedia ve otomobil sistemlerine
verdiği bir uygunluk lisansı aslında. Bir tür kalite/standart onay
belgesi. THX'in ne olduğunu ayrıntılarıyla anlatmadan önce, kısa bir
özet geçelim. Üzerinde THX logosunu gördüğümüz sistemler ses performansı
olarak Lucasfilm tarafından onaylanmış, yüksek düzeyli ürünlerdir.
Kısacası, ''iyidirler.''
THX'in adı, George Lucas'ın ilk uzun metraj filmi ''THX 1138''den
geliyor. Lucas hayranlarının ''Ustanın en iyi filmi dedikleri 1970
tarihli yapımda Robert Duvalle ve Donald Pleasence başrollerindeydi.
Yapım ekibinde Francis Ford Coppola, filmin müziklerinde de Lalo
Schifrin gibi bir deha yer alıyordu. Kısacası daha ilk filminde bir
yıldızdı Lucas. Film, ilaçların ve seksin yasaklandığı, insanlarının
adının kodlardan oluştuğu, yönetimin teknolijiye devredildiği bir dünya
geleceği üzerine kuruluydu. Yani biraz ''Büyük Birader'', biraz ''Cesur
Yeni Dünya'', biraz Logan'ın Kaçışı arası bir filmdi THX 1138. Lucas'ın
görüntüye ve sese düşkünlüğünün ilk kanıtı olacak denli de sıra dışı bir
yapımdı.
THX Nedir?
THX, sinema salonlarının, ev sinema sistemlerinin akustik performansını
arttırmaya yarayan bir ses düzenleme yöntemi. Lucasfilm'in geliştirdiği
bu teknolojiye uygun standarttaki ürünler, yine Lucasfilm tarafından
''test edilip onaylandıktan'' sonra, THX sertifikasını alıyorlar. Son
dönemde, THX sertifikası alan ürünler kervanına, otomobil ses sistemleri
ve bilgisayar/multimedia ürünleri de katıldı. THX'in varlığı, temelde
şu gereksinime dayanıyor. Filmlerin postprodüksiyon aşamasındaki ses
düzenlemeleri, özellikle son 25 yıldır daha büyük bir özenle yapılıyor.
Yönetmenler, teknik ekipler, izleyicinin üzerinde yaratmak istedikleri
etki için sesten bol bol yararlanıyorlar. Ancak hem sinema salonlarının,
hem de ev sinema sistemlerinin mekanın kendi yapısına bağlı olarak çok
farklı performans göstermesi, George Lucas gibi bir titizlik abidesini
sinema sektöründe yeni ses standartları geliştirmeye itiyor. Sonuçta da
karşımıza THX çıkıyor. Bu standart sayesinde, izleyicilerin yönetmenin
gerçekleştirmek istediği etkiye daha yakın bir ortam içinde bulunmaları
mümkün.
Evde THX'e ne gerek var?
THX'le ilgili bilmeniz gereken iki temel şey var. Birincisi, ev sineması
tipik bir sinema salonuna göre büyük farklılıklar göstermesi. Temel
fark, mekan özelliklerinden kaynaklanır. Büyük bir sinema salonundaki
ağır perdeler, kaplamalı duvarlar, kumaş kaplı koltuklar ve kalabalık,
sesin belli bir düzeyde emilmesine neden olur. Bu nedenle, filmlerin ses
kayıtları, bu emilme göz önüne alınarak düzenlenir. Oysa aynı kaydı
evin bir odasına kurulmuş olan ev sineması sistemiyle
oynatmaya/dinlemeye çalıştığınızda, fazlasıyla ''parlak'' seslerle
karşılaşırsınız. Kısacası, duyduğunuz sesler, yönetmenin sizin duymanızı
istediği sesten çok farklı, kimi zaman da film izlemenin tadını
kaçıracak denli parlaktır. İkincisi de, film ses kayıtlarıyla müzik
kayıtlarının, ses sistemlerinden farklı farklı özellikler beklemesi. Bu
nedenle, sistemin patlama seslerinin, özel efektler, konuşmalarının ve
müziğin gerektirdiği farlı performansları gösterebilmesi gerekir. İşte
bu durumun farkına varan George Lucas'ın sunduğu çözüm, THX.
THX, DVD'de ya da film seslerinin kaynağında sinema salonuna göre
kodlanmış olan sesleri işleyerek ev sinemasına uygun hale getirir. THX,
yüksek frekanslı seslerin yeniden eşitlenmesiyle ev içinde dengeli bir
ses sağlar. Bir tek cümleyle özetlediğimize bakmayın, bu işlem teknik
olarak epey karmaşık.
THX ne yapar?
Sinemalarda surround sesleri vermek için salonun kıyısında bir çok
hoparlör bulunur; oysa ev sinema sistemlerinde, bu hoparlör sayısı
genellikle ikidir (son sistemlerde, arkaya eklenen iki surround
hoparlörle birlikte bu sayı dörde Sub woofer ve back center ile altıya
çıktı). THX, bu farklılığın yaratacağı performans sorununu gidermek için
ön ve surround hoparlörler arasında bir ''ses rengi eşlemesi'' işlemini
üstlenir. Böylece odanın içinde ''hareket eden'' sesin tonunu dengeler.
Dolby Pro-Logic ses işlemesinde, her iki surround hoparlöre ses veren
surround kanallar mono bir sesle beslenir. Bu kanallara tıpkı sinemada
duyduğunuz gibi yaygın, dolaylı bir ses verebilmek için THX ses
sinyallerini dekorelasyon sürecinden geçirir. Bu süreç, ön
hoparlörlerden duyduğunuz sesle surround hoparlörler arasında zaman
açısından küçük bir farklılık yaratır; böylece iki farklı ses duyarsınız
ve zihninizde ''psikoakustik'' bir mekan hissi oluşur. Digital 5.1
kayıtlardaysa ses sinyali zaten stereo olarak verilir; bu nedenle
dekorelasyon kendini devreden çıkararak stereo sinyale uyum sağlar.
Sinema salonlarına göre çok daha küçük mekanlarda kullanılan ev sineması
sistemleri, görece daha küçük hoparlörlere sahiptir. Dolayısıyla, bas
sesler için ek bir subwoofer'a ihtiyaç duyulur. THX'in bas yönetimi,
düşük frekanslı bas seslerin doğrudan subwoofer'a yönlendirilmesini
sağlayarak diğer hoparlörlerinizin performansını arttırır. Digital 5.1
kayıtlarda da, bas seslerin üst eşiğini denetleyerek subwoofer'a aşırı
yük binmesini önler.
THX için gerekenler
Daha önce söylediğimiz gibi, ses sisteminin müzik kayıtlarında ayrı,
film kayıtlarında ayrı bir performans göstermesi gerekir. Evde film
izleyen insanlar, genellikle koltuklara kanepelere yayılmış haldedir;
dolayısıyla öndeki kanalların bir yandan geniş bir açıya yayılabilen öte
yandan da ekrandaki hareketlerle bire bir uyumlu olan bir ses
üretebilmesi gerekir. Bu durum, merkezi hoparlörün eklenmesiyle ve ön
hoparlörlerin yatay bir düzleme sesi dağıtabilmesiyle sağlanır. Sesin
dikey dağılması sınırlı tutulur; zira müziğin e ses efektlerinin merkezi
hoparlörden gelen konuşma seslerini bulandırmaması gerekir. THX,
surround kanallar için kullanılacak hoparlörlerin ''dipol'' (çift yönlü)
olmasını öneriyor. Oturma noktasının sağına va soluna yerleştirilen bu
hoparlörler, ses doğrudan kulağınıza yönlendirmek yerine odanın ön ve
arka duvarına doğru yönlendirilir. Böylece izleyicide bir mekan hissi
oluşması sağlanır. THX için kullanılacak subwoofeer'lar, insan kulağının
duyabileceği en düşük frekans olan 20Hz de dahil olmak üzere tüm
frekansları verebilir olmalıdır. Öte yandan, bir patlamanın insanı
yerinden hoplatan sesini verebilmek için 105 desibelik bir ses
yüksekliğine ulaşabilbelidir; üstelik bu işi de seste hiçbir bozulma,
distorsiyon yaratmadan yapmalıdır.Kimi THX onaylı sistemlerde, bu
nedenle çift subwoofer kullanılabilir. Amplifikatörlerse, hoparlörlerin
aksiyon sahnelerinde sık sık karşılaştığımız üst eşik düzeyindeki
sesleri bozulmadan verebilmesini sağlayacak denli güçlü olmalıdır. Aynı
zamanda, yüksek ses düzeyini bozulmaya neden olmaksızın uzun süre
koruyabilecek özelliklere sahip olmalıdırlar.
THX Tarihi
1982
George Lucas teknolojisinin son ürünü postprodüksiyon derdine düşmüştür.
Bir çok araştırmanın ardından, Lucasfilm mühendisleri miksaj odaları
için ideal olarak tanımlanan bir ortam geliştirirler. Bu ortamda, THX
sistem geliştirilir. İlk THX miksaj odası Lucasfilm binasında açılır.
1983
Lucasfilm'in THX birimi devreye girdi. THX Sistemi tanıtımın ardından
Hollywood camiasında kabul gördü. İlk iki THX sineması ''Return of the
Jedi''- Jedi'nin Dönüşü'nün ilk gösterime ev sahipliği yapmak üzere
devreye girdi.
1990
THX Ev Programı start aldı. Lucasfilm mühendisleriyle ses-görüntü
sanayisinin önde gelen üreticileri, THX teknolojisini tüketici
elektroniği alanına aktarmak için kolları sıvadı.
1993
THX Lazer Disk Programı ortaya çıktı. Lucasfilm, stüdyolara video disk
prodüksiyonu aşamasında kalite kontrol hizmeti vermeye başladı.
1994
Ev elektroniği alanında üretilen ilk ''dört başı mamur'' THX sistemi, ''Complete Home THX System'', tanıtıldı.
1996
Lazer Disk Programı, DVD ve video kasetleri de içerecek şekilde genişledi. Adı ''THX Mastering Program'a dönüştü.
1997
Dünya çapında THX sertifikası alan sinema ve miksaj stüdyosu sayısı
1.600'e ulaştı. Pazardaki THX sertifikalı ev elektroniği ürünlerinin
sayısı 250'yi buldu.
1998
THX, DVD standartları için sertifika standartlarını açıkladı.
1999
THX, Dolby Laboratuarları'yla el ele verip Surround EX'i yarattı. THX
Lucasfilm yapımcılıkla birlikte, prodüksiyonu baştan sona dijital olarak
gerçekleştirilmiş ilk filmine imza attı: ''Star Wars Episode 1''.
2000
THX sertifikalı sinema sayısı, dünya çapında 2.700'e ulaştı.
2001
THX ''THX Multimedia'yı devreye soktu. Dünyanın tamamı onaylanmış ilk
THX Multimedia Ssitem'i ortaya çıktı (Dell THX sertifikalı bilgisayarlar
ve bilgisayarlarla birlikte kullanılabilen, Türküye'de daha yüzünü
göremediğimiz Klipsch Promedia serisi hoparlör, ses işlemcisi
takımları).
THX Ev Sineması Rehberi
THX Ev Audio Sistemi nedir?
Çok kanallı, ev ses sistemleri için tasarlanmış bir çözümdür. Bu çözümün
üretilmesinin altında, aslında büyük sinema salonları için üretilmiş
olan sinema ses kayıtlarının ev içinde aynı performansı gösterememesi
yatar. Bu durumun iki sonucu vardır:
1. Büyük salonlar için üretilmiş kayıtların evde dinlenmesi sonucunda oluşan ses farklılıklarının giderilmesi.
2. Çok kanallı ses yayınında ortaya çıkan farklı ses alanlarının düzgün bir şekilde yeniden üretilmesi.
THX Ev Sistemi Dolby Digital ve DTS'le uyumlu mu?
Evet. Bütün sinema ses kayıtları -genellikle- 4 ve 5.1 kanala göre
üretilir. THX'in yaptığı bu ses kayıtlarını yeniden işleyerek ev
ortamına uygun hale getirmektir.
THX Ev hoparlörleri müzik dinlemek için uygun mu?
Evet. THX Ev sineması için üretilen hoparlörler çok kanallı sese (4 ya
da 5.1 kanal) uygun olarak üretilir. Müzik dinlerken ön hoparlörlerden
daha berrak bir ses alırken surround hoparlörlerin oluşturduğu mekan
hissi de artar.
4 ya da 5.1 kanal için üretilmiş bir kaydı THX Ev Audio Sistemi'nde dinlemenin ne yararı var?
1. Daha doğal bir ses dengesiyle karşılaşırsınız. Sıradan ev ses
sistemlerinde dinlediğiniz film kayıtları, olağandışı ''parlaklıkta''
bir ses verir.
2. Konuşmalar daha belirgindir. 5.1 kanal miksajlarında, 5 ana kanalın
tümü de aynı anda devrededir. Bu nedenle kimi aksiyon efektlerinin
konuşmaları anlaşılmaz, duyulmaz hale getirmesi, bastırması mümkündür.
THX'de ise yüksek ya da karmaşık ses efektlerine karşın konuşmalar
rahatlıkla ayırt edilebilir.
3. Ön ve surround hoparlörlerden gelen sesler birleştiği için, sesin
yarattığı psikoakustik etki daha güçlüdür. Kendinizi filmin içinde
hissetmeniz kolaylaşır.
4. Sesin görüntüyle uyumu daha fazladır.
5. Filmin ses kaydının yaratabileceği ses bozulmaları azalırken, bas
seslerin en alt iki oktavını daha açık ve net bir şekilde
duyabilirsiniz.
THX'ten yararlanmak için bütün sistemin THX uyumlu olması mı gerekir?
Hayır. Bütün parçalar, hoparlörler, alıcı, subwoofer, amplifikatör,
equalizer, kablolama, ev sinemasının ses üretiminde ayrı ayrı sorunların
üstesinden gelir. Herhangi bir ev sineması sisteminde herhangi bir THX
sertifikalı bileşeni kullanmak mümkündür. Ancak bütün bileşenlerin THX
sertifikalı olması apayrı bir surround ses etkisi yaratır.
Hangi THX?
Karşılaştığınız ev eğlencesi ürünlerinin üzerinde birden çok THX ibaresi
görebilirsiniz. Endişeye mahal yok; hepsi temel THX özelliklerine
sahiptir. İşte farkları...
THX Ultra
Aslında stüdyolar için tasarlanmış, başlangıcından bu yana THX olarak bildiğimiz şey. Temel THX özelliklerinin hepsini içeriyor.
THX Select
Daha küçük mekanlarda aynı THX kalitesini sağlamanın yanı sıra, boyut ve
tasarım olarak sistemlerin daha esnek olmasına da olanak veriyor.
Dolayısıyla daha ucuz bir çözüm alternatifi olabiliyor.
THX Surround EX
Sinema salonları için tasarlanmış olan Dolby Digital Surround EX'in ev
sinemalarına uyarlanmış versiyonu denebilir. Bu sistemde, varolan
surround hoparlöre bir de arka surround ses alanı eklenebiliyor.
Böylece, sağ ve sol surround hoparlörlerin arasına, arkanıza bir ya da
iki surround hoparlör daha eklemek mümkün. Bu sisteme göre kodlanmış
DVD'ler, 5.1 Digital sistemlerle de uyumlu.ş THX Surround EX'in
uygulandığı ilk film tabii ki bir Lucas filmi: ''Star Wars Episode 1:
Phantom Menace''.
THX Ultra 2
Lucasfilm'in yeni THX numarası. Eylül 2001'de duyulan bir sistem, çok
kanallı herhangi bir programı, 8 kanal üzerinden yayınlayabiliyor. 5.1
ya da daha yüksek kanal için hazırlanmış kayıtları işleyen Ultra 2, sesi
7 hoparlör ve bir subwoofer'a uygun olarak yeniden düzenliyor. Böylece
sisteme iki de arka surround hoparlör ekleyip daha çevresel, mekan
oluşturan bir ses elde ediyorsunuz.
