┤► Tarihte Bugün

1529 - Kanuni Sultan Süleyman Budapeşte'yi fethetti.

1609 - Mimar Sedefkar Mehmed Ağa, I. Ahmed'in isteği üzerine, Sultanahmed Külliyesi'nin inşasına başladı. Külliye, 8 yıl sonra tamamlandı ve kullanıma sunuldu.

1862 - Osmanlı Devleti ile Büyük Avrupa devletleri arasında İstanbul Protokolü imzalandı

1930 - İzmir'de 5 bin işçi grevde.

1931 - Bulgaristan'da yayımlanan "Yüz ellilikler"in gazetesi Açık Söz kapatıldı.

1939 - II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla, ihtiyat erlerin talim terbiye için çağırılması kararı çıktı. Avrupa'da okuyan Türkiyeli öğrenciler de geri çağrıldı.

1941 - Ho Şi Minh Vietnam Bağımsızlık Örgütü'nü kurdu.

1943 - Nazi Mahkemesi'nin mahkum ettiği Çek edebiyatının tanınmış ismi, gazeteci Julius Fuçik idam edildi.

1946 - Bulgaristan'da referandum sonucu monarşi sona erdi.

1951 - Japonya 48 ülkeyle barış antlaşması imzaladı.

1952 - Ernest Hemingway'in ''İhtiyar Adam ve Deniz'' adlı romanı basıldı.

1954 - SEATO (Güney Asya Paktı) kuruldu.

1966 - Gazeteci İlhami Soysal kaçırıldı ve feci bir şekilde dövüldü.

1968 - Balkan Atletizm Yarışmaları'nda maraton dalında İsmail Akçay birinci, Hüseyin Aktaş ikinci oldu.

1971 - Polisin silah kullanma yetkisi genişletildi. Aynı gün İstanbul'da seyisler greve başladı.

1974 - ABD Başkanı Gerald Ford, eski başkan Richard Nixon'u Watergate olayındaki sorumluluğundan dolayı affetti.

1977 - İkinci Milliyetçi Cephe hükümeti "ekonomik istikrar önlemleri paketi"ni açıkladı. Akaryakıta yüzde 90, demire yüzde 40, kağıda yüzde 144, PTT'ye yüzde 100-150 arası zamlar yapıldı.

1979 - Kara panterleri desteklemekle suçlanıp, sürekli izlenen Amerikalı aktris Jean Seberg intihar etti.

1980 - CHP’nin 32 sol kanat milletvekili genel merkezi sağcılıkla suçlayan bir muhtıra yayımladı.

1989 - Bakırköy Özgürlük Meydanı'nda "Serbest Konuşma Kürsüsü" açıldı. Ancak ne yazık ki "Serbest Konuşma Kürsüsü", Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası'na muhalefetten “gözaltına” alındı. "Sanık kürsü” daha sonra belediyeye iade edildi.


Doğanlar:
* 'Çılgın Orlando'nun yazarı Ludovico Ariosto 1474'de,
* Reformcu III. Selim'in tahttan indirilmesine destek vererek 1807-1808 arasındaki hükümdarlığı sırasında gericiliğe güç kazandıran Osmanlı Sultanı IV. Mustafa 1779'da,
* Besteci Antonin Dvorak 1841'de,
* 'Übü'nün yazarı Alfred Jarry 1873'te,
* Oyuncu Peter Sellers 1925'te,
* Oyuncu Müşfik Kenter 1932'de,
* Country şarkıcısı Patsy Cline 1932'de,
* Cüneyt Arkın, Türk sinema oyuncusu 1937'de,
* Freddie Mercury 1946'da
* Ioamnet Quintero, Kübalı yüksek atlamacı 1972'de doğdu.

Ölenler:
* Celâl Sılay 1974'te,
* Tiyatro yönetmeni Tarık Levendoğlu 1978'de,
* Jean Seberg, Fransız oyuncu (d. 1938) 1979'da,
* Ressam Arif Kaptan 1982'de,
* Fransız direniş lideri Hanri-Rol Tanguy ve aktör Michael Elphick 2002'de
* Leni Riefenstahl, Alman film yönetmeni (d. 1902)2003'te,
* Recep Yazıcıoğlu, Türk kaymakam ve vali (d. 1948) 2003'te hayata veda etti.

İlköğretim Haftası

1855. Türkiye'de ilk telgraf haberleşmesi başladı.

1920. Türkiye Komünist Partisi (TKP) Bakü'de kuruldu.

1934. Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi.

1940. Bakanlar Kurulu, Tan, Tasvir-i Efkar ve Haber gazetelerini yedişer gün kapattı.

1943. İstanbul Kapalıçarşı'da günü yangın çıktı; 200'den fazla dükkan yandı.

1942. İngiliz Kraliyet hava Kuvvetleri Almanya'nın Düsseldorf şehrine 100 bin bomba attı.

1943. Alman askerleri Roma'yı işgal etti.

1962. Milli Birlik Komitesi 55 toprak ağasını Doğu Anadolu'dan sürmüştü. Meclis, toprak ağalarının köylerine dönüşünü yasalaştırdı.

1965. Türkiye Hindistan'ın Pakistan'dan çekilmesini istedi ve Pakistan'a silah gönderdi.

1968. Başbakan Süleyman Demirel, "İmam-Hatip okulları taassuba karşı açılmış aydınlık pencerelerdir" dedi.

1970. Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye'de haşhaş ekimini yasaklama önerisi Meclis'te reddedildi.

1977. Oleyis Sendikası Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu'ndan (Türk-İş) ayrılarak Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na (DİSK) katıldı.

1979. Türkiye İşçi Partisi Adana eski il başkanı Avukat Ceyhun Can öldürüldü.

1981. Picasso'nun Guernica tablosu 40 yıl sonra Amerika Birleşik Devletleri'nden İspanya'ya döndü.

1987. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım günü erken genel seçim yapılması kararı aldı. Türkiye 104 seçim bölgesine ayrıldı. En çok milletvekilini İstanbul (45), en az milletvekilini Bilecik (2) ve Hakkari (2) çıkartacak.

Macaristan'ın sınırı açmasıyla, binlerce Doğu Alman vatandaşı ülkelerinden ayrılmaya başladı.



Bugün Doğanlar:

1914. Oscar ödüllü "West Side Story", (Batı Yakasının Hikayesi) filminin yönetmeni Robert Wise.


Bugün Ölenler:

1854. Halk şairi Emrah.

1979. Şair Ceyhun Can.

1990. Ebru sanatçısı Mustafa Esat Düzgünman.

12 EyLüL


Tarihte Bugün

1937 Dersim isyanının lideri Seyit Rıza teslim oldu. Seyit Rıza yargılama sonucu 15 Kasım'da idam edildi.

1953 Sovyetler Birliği'nde Nikita Kruşçev Komünist Partisi 1. sekreterliğine seçildi.

1956 6-7 Eylül Olayları davası başladı.

1959 Sovyetler Birliği Luna II roketini aya fırlattı.

1963 Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık antlaşması imzalandı.

1969 Türkiye İşçi Partisi, Adıyaman'da bir toprak ağası ve Alevi dedesi olan Sabri Tanrıverdi'yi aday gösterdi. Tanrıverdi'nin adaylığı parti içinde rahatsızlık yarattı.

1970 Filistinli gerillalar, Amerika Birleşik Devletleri, İsviçre, İngiltere ve Almanya'ya ait dört uçağı kaçırdılar. Gerillalar uçaklardan üçünü Ürdün çölünde havaya uçurdular; yolcuları rehin aldılar.

1975 Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu Kıbrıs konusunda Türkiye aleyhine karar verdi.

1977 32. Uluslararası Halk Oyunları Yarışması Fransa'nın Dijon kentinde yapıldı. Türkiye 48 ülke arasında birinci oldu.

1980 Ordu yönetime el koydu. Parlamento feshedildi, siyasi faaliyetler durduruldu, tüm yurtta sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi. 12 Eylül askeri darbesi sonrasında 7000 kişinin idamı istendi. Askeri Yargıtay 124 idam cezasını onayladı. 50 kişi idam edildi. Askeri yönetimde, gözaltında ya da hapishanelerde, "doğal olmayan ölüm" sayısı 229 oldu. İnsan Hakları Derneği'nin kayıtlarına göre 12 Eylül döneminde: 650 bin kişi gözaltına alındı. 230 bin kişi yargılandı. 1 milyon 683 kişi fişlendi. 141,142 ve 163. maddelerden 71 bin kişi, yasadışı örgüt üyesi olma iddiasıyla da 98.404 kişi yargılandı.

1987 Metris Askeri Cezaevi yönetimi tutuklu ve mahkumların isteklerini kabul etti; 63 siyasi tutuklu 30 gündür sürdürdükleri açlık grevine son verdi.

1993 Nurhan Süleymanoğlu Avrupa Boks Şampiyonası'nda altın madalya kazandı. Bu, Türkiye'nin boksta aldığı ilk altın madalya.

1997 "Susurluk davası" sanığı İbrahim Şahin ile 2 özel tim mensubu ve "köstebek davası" sanığı Bülent Orakoğlu tahliye edildi.


Bugün DoğanLar


1888 Fransız şarkıcı, sinema oyuncusu Maurice Chevalier

1921 Polonyalı bilimkurgu yazarı Stanislaw Lem

1941 Çetin İnanç, Rejisör

1951 Bertie Ahern, İrlandalı siyasetçi

1980 Yao Ming, Çinli 2.29 boyunda basketbol oyuncusu.


Bugün ÖLenLer

1932 Ahmet Rasim

1952 Kanadalı müzisyen, Rush davulcusu Neil Peart

1977 Güney Afrika'da siyah hakları için mücadele eden Steve Biko (gözaltında iken)

1992 Amerikalı aktör Antony Perkins

2003 Amerikalı müzisyen Johnny Cash

490.Yunanlılar Marathon savaşında Darius komutasındaki Persler'i yendiler.

1788. New York Birleşik Devletler'in federal başkenti oldu.

1921. Sakarya Meydan Savaşında yaralanan Mustafa Kemal Paşa'ya Gazi unvanı verildi.

1923. İspanya'da General Primo de Rivera 1923'de bir darbeyle yönetime el koydu.

1925. Şark İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazeteciler Mustafa Kemal Paşa'dan af istediler. Mustafa Kemal Paşa'nın mektubu üzerine beraat ettiler.

1950. Milli Eğitim Bakanlığı valiliklere gönderdiği bir genelgeyle öğretmenlerin parti işleriyle uğraşmasını yasakladı.

1953. Türk-Alman Milli Atletizm Şampiyonasında Türk atletleri 3 birincilik aldı.

1964. Birleşmiş Milletler Barış Gücü kuşatma altındaki Kıbrıs, Erenköy'e yiyecek ve battaniye ulaştırdı.

1977. İkinci Milliyetçi Cephe hükümeti 8 Eylül 1977'de istikrar önlemleri paketiyle birlikte zamları da açıklamıştı. Uluslararası Para Fonu, IMF 13 Eylül'de önlemleri yetersiz bulduğunu açıkladı.

1980. Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren devlet başkanlığını üstlendi.

Aynı gün Süleyman Demirel ile Bülent Ecevit Gelibolu'daki Hamzaköy askeri tesislerinde, Necmettin Erbakan İzmir Uzunada'da "güvence" altına alındı. Alparslan Türkeş'e teslim ol çağrısı yapıldı.

1987. Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Rahşan Ecevit görevinden ayrıldı. Yerine, oy birliğiyle Bülent Ecevit seçildi.

1993. Sosyalist İktidar Partisi (SİP) kuruldu.

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı Yitzak Rabin bazı konularda anlaşmaya vardılar. Buna göre, İsrail Gazze ve Jeriko'dan çekilecek, Filistinliler Gazze, Jeriko ve Batı Şeria'nın bir bölümünde kendilerini yönetme hakkına sahip olacak.

Aynı gün İspanya'da yapılan Uluslararası Asturia Film Festivali sonuçlandı. Memduh Ün, "Zıkkımın Kökü" filmiyle en iyi yönetmen ödülünü aldı.

1997. Polonya'da yapılan Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda Ercan Yıldız'la Şeref Eroğlu altın madalya kazandı.



Bugün Doğanlar:

1874. Müzikteki 12 ton metodunun yaratıcısı Avusturyalı besteci Arnold Schoenberg.


Bugün ölenler:

1871. Tanzimat devri şair ve yazarlarından Şinasi.

1967. ut ve viyolonsel virtüözü, besteci Şerif Muhittin Targan.

1970. gazeteci ve tiyatro tarihçisi Refik Ahmet Sevengil.

1971. Mao Zedong'un halefi ilan edilen Lin Biao, uçak kazasında.

1989. Eski bakan İsmail Rüştü Aksal.

1991. Futbolun "Taçsız Kralı" Metin Oktay, trafik kazasında.